Święto Peruna

Przybywającym na nasze święta po raz pierwszy polecam zapoznanie się z wprowadzeniem do obrzędowości.



KIM JEST PERUN
(poniższy opis pochodzi z "Małego Słowianina", wyd. I)
Bóg Niebios, Gromodzierżca. Razem z Bratem - Welesem - zbudował świat, jakim go dziś znamy. Jest Ojcem Życia; zapładnia Ziemię, by ta mogła wydać z siebie plon. Wrogie są Mu duchy podziemne - walczy z nimi swoją włócznią Mołnią, czyli błyskawicą. Podanie białoruskie zaś przedstawia Go z łukiem w prawicy i strzałami w lewej ręce. Razem z Nim w bitwach walczą chmurnicy, również uzbrojeni w błyskawice i pioruny. Perun przewodzi wojownikom, którzy klęli się na Jego imię podczas przysiąg, co znamy z kronik ruskich. Bóg ten jest uosobieniem siły, męstwa i sprawiedliwości. Ceni w ludziach odwagę i godne zachowanie. Ci, co złamali przysięgę na Peruna mieli być zabici własnym orężem. Przysięgać zaś na niego mieli przede wszystkim wojownicy.

Na zachodzie czczony był Bóg Prowe, co prawdopodobnie jest zniekształconą przez kronikarza, lub po prostu miejscową, nazwą Bóstwa piorunowego. W Jego świętym gaju książę przeprowadzał sądy, w każdy poniedziałek. W gaju owym rosnąć miały święte dęby - drzewa jak wiadomo poświęcone Bogu gromowładnegmu. Przekaz Helmolda dotyczący Prowego wspomina również o wadze przysięgi u Słowian - "Z trudnością tylko dopuszczają się do złożenia przysięgi, bowiem przysiąc u Słowian znaczy prawie tyle, co ściągnąć na siebie przekleństwo, ponieważ zagniewani bogowie (złamaniem przysięgi - przypis autora) wywierają zemstę".Na półwyspie arkońskim zaś znajdował się chram Świętowita, gdzie doznawał czci od plemienia Rugian (Ranów). Jego kult jest najlepiej chyba poświadczony w źródłach kronikarskich, ze wszystkich kultów Słowian. Charakterystycznymi atrybutami tego Boga są biały koń, w mitologii wszystkich ludów indoeuropejskich przynależny bóstwom nieba i piorunów, róg - niegdyś przynależny jednie władcom, kojarzony zaś z obfitością, oraz miecz, co wskazuje jednoznacznie na jego wojenne kompetencje (choć mają one i inne potwierdzenie). Posąg Świętowita miał cztery głowy. Nawiązuje to do liczby cztery, powiązanej również z bogiem piorunowym. Znajduje to swoje odbicie w nazwach czwartku - thursday po angielsku i donnerstag po niemiecku. Imię Świętowita można wytłumaczyć jako "święty" - silny, rozporządzający cudowną siłą oraz "wit" - pan, wojownik. Znamy poświadczenie kronikarskie dla składania mu ofiary z wina podczas obrzędu dorocznego(choć część badaczy upatruje w tym "winie" miodu pitnego). Jemu też poświęcone miały być uroczystości związane z obchodzonym na Arkonie świętem Plonów, podczas których dziękowano Mu za doznaną obfitość i proszono o nią na przyszłość. Prócz tego trzecią część łupów zdobytych w boju oddawano Świętowitowi, jakoby wodzowi wyprawy zbrojnej

Ciekawym jest przekaz o nocnych walkach prowadzonych przez tego Boga. Świadczył o tym, według Jego żerców, stan należącego doń białego konia - rankiem miał być niekiedy ubłocony i ze zmierzwionym włosem. Kolejnym zachodnim wcieleniem Peruna jest Rujewit - w Gardźcu miał dębowy posąg z siedmioma twarzami, tylomaż prawdziwymi mieczami u pasa i ósmym przywiązanym taśmą do ręki. Na posągu gniazdo miały uwić sobie jaskółki.

Rozśmieszyło to łupiących chram Duńczyków - nie wiedzieli, że jaskółka jest symbolem wiosny i odradzającego się życia. Wszystko to pozwala postać Rugiewita powiązać z postacią Peruna. W Gardźcu swoje świątynie mieli jeszcze dwaj Bogowie - Porewit i Porenut. Ciężko o nich jednak cokolwiek konkretnego powiedzieć, wiemy bowiem tylko tyle, że Porenut miał posąg czterogłowy, z piątą przytrzymywaną rękami na piersi, a Porewit jako jedyny z nich nie miał broni. Przedstawiony tu szereg Bogów, których utożsamiać można z Perunem, zakończyć można stwierdzeniem ruskiej kroniki, że "Perun jest mnog". Kult Peruna znany był w całej Słowiańszczyźnie, o czym świadczą nazwy miejscowe - w Jugosławii i Bułgarii Perun, Peruna, Perunika, Peruni Vrch, Perudina i wiele, wiele innych. W Polsce zaś poświadczony jest Piorunowy Dział nad Popradem czy wieś Pierkunowo na Mazurach, nieopodal Giżycka.

IGRZYSKA
Przed obrzędem, o godzinie 16:00, odbędą się igrzyska ku czci Peruna. Obejmować będą m.in. wyścigi, rzucanie do celu i pojedynek. Chętnych do uczestnictwa proszę o punktualne stawienie się na Grodzisku.

CO PRZYNIEŚĆ
Prócz tego co przynosimy zazwyczaj Bogom w ofierze - miód bądź inny alkohol, pieczywo, mięsiwo, ser i inne jadło - proszę o przyniesienie wycinanek (patrz następny punkt).

WYCINANKI
Wielu z nas ma w domu ołtarzyki czy święte kąty - służące kultowi prywatnemu. Jednym z elementów, których można użyć do ich ozdobienia, zgodnie z aktualną sytuacją na kole rocznym - są samodzielnie zrobione wycinanki motywów nawiązujących do święta.

W trakcie obrzędu umieszczony będzie drewniany łuk, na którym wzmiankowane wycinanki będą wisieć podczas obchodów święta - jako znak zaangażowania uczestników, a także coś, co zostanie zabrane do domu.