Międzynarodowa Konferencja Historyków. Dziedzictwo II wojny światowej z perspektywy 70 lat

Wybór miejsca wydarzenia nie jest bezzasadny. W Gdańsku rozpoczęła się II wojna światowa. Tutaj narodził się ruch społeczny Solidarność, który walnie przyczynił się do obalenia powojennego porządku europejskiego. Tutaj działa Europejskie Centrum Solidarności, upamiętniające ruch społeczny i zmiany, jakie pod jego wpływem dokonały się w całej Europie. Powstaje wreszcie w Gdańsku gmach Muzeum II Wojny Światowej, placówka muzealna, a jednocześnie międzynarodowy ośrodek naukowy, zajmujący się studiami nad II wojną światową, i instytucja edukacyjna.

- Gdańsk jest dobrym miejscem, żeby zastanawiać się nad końcem wojny i jej skutkami dla całej Europy - nie ma wątpliwości Basil Kerski, dyrektor ECS. - Historia Gdańska podsuwa wiele symboli. Trudnych, jak wojny i wielki konflikt między narodami o granice, a także pozytywnych: pojednania polsko-niemieckiego, dowodzącego, że można zmienić język nienawiści na język porozumienia, oraz pokojowego przezwyciężania ładu jałtańskiego dzięki rewolucji Solidarności. Dzisiaj, w obliczu konfliktu rosyjsko-ukraińskiego i rodzących się na nowo w Europie nacjonalizmów, warto w 70 rocznicę zakończenia wojny spojrzeć nie tylko w przeszłość, ale i także zastanowić się nad tymi tradycjami politycznymi, które również w przyszłości zapewnią Europejczykom pokój. ECS jest idealnym miejsce dialogu.
6 maja, kiedy do uczestników konferencji mogą dołączyć wszyscy chętni, należy do historyków - badaczy wojny i skutków powojennego ładu w Europie. Mowa będzie o kształtowaniu pamięci o II wojnie światowej w muzeach historycznych oraz o II wojnie światowej w pamięci społecznej.

7 maja, kiedy w konferencji będą mogli uczestniczyć tylko zaproszeni goście, historycy debatować będą o powojennym porządku świata oraz skutkach wojny w interpretacjach historycznych.

Po zakończeniu konferencji do historyków dołączą przywódcy europejscy, którzy przybędą do Gdańska na zaproszenie Bronisława Komorowskiego, prezydenta RP. Przedmiotem rozważań będzie integracja europejska i współczesne znaczenie lekcji wyciągniętej z II wojny światowej. Jako motto posłuży cytat z dokumentu, który przeszedł do historii pod nazwą "Deklaracja Schumana" (9 maja 1950) - "Nie było Europy, mieliśmy wojnę". Jego autorem był Robert Schuman, minister spraw zagranicznych Francji, proponujący partnerom europejskim wspólną koordynację produkcji stali i wydobycia węgla. Europejska Wspólnota Węgla i Stali była pierwszą w historii ponadnarodową instytucją europejską, która ostatecznie przekształciła się w Unię Europejską.

Niebezzasadne jest jedno z pytań konferencyjnych: Jak dziś badać II wojnę światową?
- II wojna światowa była wydarzeniem, które przesądziło o losach Polski i świata do dzisiaj. Trudno o ważniejsze wydarzenie w naszej historii, poczynając od epoki rozbiorów - twierdzi prof. Paweł Machcewicz, dyrektor Muzeum II Wojny Światowej. - Zakończenie wojny przyniosło Polsce nowe zniewolenie, podczas gdy zachodni Europejczycy, ciesząc się demokracją, natychmiast zaczęli odbudowę i drogę do dobrobytu. Zachodnia pamięć marginalizuje to, co się działo w Polsce, czy szerzej w Europie Środkowo-Wschodniej. Skutki II wojny światowej w Polsce i innych krajach regionu zostały przezwyciężone dopiero w 1989 roku. Chcemy, aby świat dostrzegł wyjątkowość tego doświadczenia. To jest proces rozłożony na lata.